ေဝါဟာရပေရင္ဍဳင္ကြာန္

ပေရင္သၜးပြး

       ကံကုသႝုဘဝဇကုဇကုဖန္ဖက္ေကတ္မာန္ဂ္ွ ဒ္ွပေရင္သၜးပြးရ။ အေခါင္အရာတမ္မူလဂကူမြဲမြဲ ဗြဲမသၜးပြးဖန္ ဖက္ေကတ္မာန္ ျပံင္သၜာဲပေလဝ္ပေလတ္ေကတ္မာန္ ထိင္ဒဝ္မင္မြဲရံင္စံင္မတြံဂး ကံကုသႝုဇကု ဇကု ဖန္ဖက္ေကတ္မာန္ ဗြဲမဍဳိက္ေပင္ဂ္ွ ဒ္ွပေရင္သၜးပြးရ။

   (က) ပႜဲကႝုသၜးပြးဍာံျပ သြက္ဂကူမြဲမြဲဂ္ွ ပေရင္သၜးပြး(၂)သာ္ သၜးပြးနကႝုပေရင္ဍဳင္ကြာန္၊ သၜးပြးနကႝုပေရင္ပိုန္ျဒပ္        သီု(၂)ဂြံမွ သၜးပြးဍိဳက္ေပင္ရ။

    (ခ) နကႝုပေရင္ဍဳင္ကြာန္ေလဝ္ကီု၊ နကႝုပေရင္ပိုန္ျဒပ္ေလဝ္ကီု ဟြံသၜးပြးမၢး ဍဳင္ကဝ္လဝ္န႘ ဍဳင္ဍိက္ေပင္င္    ညးေကာ္ခဵစရ။

    (ဂ) နကႝုပေရင္ဍဳင္ကြာန္၊ ပေရင္ဂကူသဿးသၜးပြးတုဲ နကႝုပေရင္ပိုန္ျဒပ္ ဒးဒုင္ေျဇာတ္ဆီမၢး ဍိက္မြဲဒကုတ္                  (ကိုလိုနီးတစ္ပိုင္း) တုဲညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဒ္ွမံင္ကဆံင္ဍိက္မြဲဒကုတ္ရ။

    (ဃ) နကႝုပေရင္ဍဳင္ကြာန္ေလဝ္ဟြံသၜးပြး ပေရင္ပိုန္ျဒပ္ေလဝ္ ဟြံသၜးပြးမၢး ဒ္ွမံင္ဍိက္(ကိုလိုနီး) ေပင္င္ရ။

ဂကူ

        ဂကူမၢးဂ္ွ ႏူကဝ္တိုန္ကိုပ္ကၜာ မိှဟ္စဒ္ွကၜဳင္ေတံတုဲ ေသှာတ္ကဝ္သၜဗျဗိဳက္ မံက္ဒ္ွကၜဳင္ကၜာရ။ ႏူဂ္ွ ဂကူ(ဝါ) ဂကူတှဟ္ၿခာ မံက္ဒ္ွကၜဳင္ကီုရ။

    (က) ဂကူမိှဟ္ ဂေကာံမိှဟ္မြဲကိႜဳပ္ကႝုမြဲကိႜဳပ္ တန္တဵဒဿံင္ကႝုဒှာဲညးကႝုညးတုဲ ေသၛာဲျခာကၜဳင္ကီု။

     (ခ)  ဒဿာႏူတိဍာ္ျဂိဳပ္ဂိှင္ ဥတုရာသ႘ မြဲေဒသကႝုမြဲေဒသ ဟြံတုပ္တှဟ္ၿခာမံင္ဂ္ွကီု။

     (ဂ) ေဒသမြဲကႝုမြဲ ရာသ႘ဥတုဟြံတုပ္သဿဟ္တုဲ စှအာဟာရတအ္ေလဝ္ မိၛဳဟ္/ၾကံင္ ၐတ္တၠတ္ ဟြံတုပ္ကၜဳင္ကီု။           ဂေကာံမိှဟ္မြဲကႝုမြဲ မုက္မတ္႐ုပ္သာ္ ဟြံတုပ္ ဖ်ဳန္စှာံဇကုဟြံတုပ္ကၜဳင္ ေဒသမြဲကႝုမြဲ အာကၜဳင္ဝါတ္ဂါတ္   ဆက္ေစၜာံ ဟြံေလာဲသြာကီု။

ေဗာ္

 *  ဒ္ွဂေကာံအာဂတပၜတရဵတုဲ သၸစှးကႝုကၧံင္မိှဟ္(ဝါ) ေကာန္ဂကူညးဍဳင္ကြာန္တအ္ရ။ ဒ္ွဂေကာံေဗာ္ သြက္ဖႝုပိုန္ (ရန္တဿအ္) ကၧံင္မိှဟ္ေကာန္ဂကူညးဍဳင္ကြါန္ဂမိၜဳင္ ညံင္ေသၢာံေရင္တၜဳင္ ဖန္ဖက္အာမာန္ ပေကာံလဝ္ကၧံင္မိှဟ္ (ဝါ) ေကာန္ဂကူညးဍဳင္ကြါန္မေဆင္စပ္တအ္ရ။

  *  ပၜန္ဂတးမြဲမြဲ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္မဍိဳက္ေပင္ကႝု ဗဟုသုတ မှဳံကႝုေစဝ္ေပှာန္ ဗိုန္ဗတ္သိပ္ဂၜိပ္ မှဳံကႝုလညာတ္ တဵတက္ဍာံျပတအ္ဟဿဲ ဟြံတုဲ ပိဿက္ေဇှာ္ေလာန္သန္ရ။ တုဲပၜန္ ကေရာံေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြါန္ဗီုသာ္ဏံဂ္ွ နကႝုဒပ္ပှာန္ ဒုင္ေကတ္ေဗာ္ပၜတရဵ မသိပ္ဂၜိပ္ပႜဲေစဝ္ေပှာန္တုဲ ဗိုန္ခိုင္မှဳံကႝုအေစာန္စရာဲ ေပါဲဗၲိဳက္စိုပ္တရဵ ေကုာံ ဒပ္ပံင္ေကာံ မတံင္တဲကႝု ျဇဟတ္ပၜန္ဂတး ဘဝတုပ္ဂမိၜဳင္ သီုေကာန္ဂကူ မၵးဒုင္ပႝႜဳပိႜဳက္တအ္ဂ္ွ မလုပ္ေပါဲဗတိုက္ကႝု သှဂအုံ တအ္ေဟင္ ကလိဂြံေပါဲအံင္ဇှး ပၜန္ဂတးမာန္ေရာင္။ ဟိုတ္ဂ္ွတုဲ  ေဗာ္ဝြံဒ္ွရဲဂေကာံပၜတရဵအဓိက ပႜဲပၜန္ဂတးေရာင္။

ပေရင္ဒ႘မႝုကေရျဇ႘ ကု ည႘သာတုပ္သဿဟ္

      ပေရင္ဒ႘မႝုကေရျဇ႘ဟီုဂ္ွ

 ၁။  (က) မိှဟ္လၸာ္ေအာန္တအ္ ဒးဗက္စဆႏၵ လၸာ္မိှဟ္ဂၜိဳင္

       (ခ) အေခါင္ကၧံင္တုပ္ည႘သဿဟ္

  

  ၂။  (က) ဗြဲမအိုဟ္ေသဿဟ္ ကၧံင္တုပ္ည႘သဿဟ္

       (ခ) ဗဗြဲေသှာတ္ဗၞတ္ ကဆံင္တုပ္ည႘သဿဟ္

အေခါင္အရာေကာန္ဂကူ

       ပႜဲဂကူမြဲမြဲ အေခါင္အရာကၧံင္သၜဳင္အိုတ္ဂ္ွ အေခါင္ကံကုသႝု ဘဝဇကု ဇကုဖန္ဖက္ေကတ္မာန္မဒ္ွရ။ ပႜဲဂကူမြဲမြဲအေခါင္စပ္ကႝု ဂကူညးမပၲံကႝု ပေရင္ပိုန္ျဒပ္၊ ပေရင္ဘာသာ၊ လိက္ပတ္၊ ပညာအႏုသုခုမ ဘာသာေ႐ွ္ေသ္ွ စတမ္ႏြံတႝြဳေရာင္။ အေခါင္အရာတအ္ဂ္ွ ဒ္ွအေခါင္အရာတမ္မူလ မပါကၜဳင္ႏူဂဝ္ဂှဵမဒ္ွရ။ ႀယဵပူဂႝု ဂကူမြဲမြဲ ပႜဲတိဍာ္ဇကုမတန္တဵဂ္ွ ဗြဲမသၜးပြး အေခါင္ကတ္လၛတ္ ေဇှာ္ပဿဝ္လိက္ပတ္ဇကုကီု ဗက္လဟိင္ဗဂႝုလဟႝု ပၲန္ ပညာအႏုသုခမဇကုကီု ဗြဲမသၜးပြး အေခါင္ေ႐ွ္ေသ္ွရဵဂဵဘာသာဇကုကီု တအ္မဒးႏြံရ။ ကုအေခါင္အရာဗြဲလၲဴ အိုတ္သီု နအလႝုဇကု စိုတ္ဆႏၵဇကုဇကုေဒၢတ္စကာမာန္ သၢဳတ္သြာတ္မာန္ ဖန္ဖက္ျပဳေျပင္မာန္တအ္ဂ္ွ ညးေကာ္ ခဵစသေရာပ္မၢး ကံကုသႝုဇကု ဇကုဖန္ဖက္ေကတ္မာန္ မဒ္ွရ။

ေပါဲဗတိုက္ဗၜးၐးေကာန္ဂကူ

            ဇဿာပ္ေကာန္ဂကူ အေခါင္အရာတမ္မူလ မပါကၜဳင္ႏူဂဝ္ဂှဵ ဒးႏြံတြႝဳတုဲ အေခါင္အရာဂမိၜဳင္ ညံင္ဟြံဂြံေကၜံ ဗၵန္ ညံင္ဟြံတီှဗိၜဳက္ ညံင္ဟြံဂြံသုန္ျဂာံအာဂ္ွ ဒးမင္မြဲရံင္စံင္ စႝုဒှာ ထိင္ဒဝ္ေရာင္။ တုဲပၜန္ ညံင္ဂြံေဇှာ္ေမာဝ္တဵတက္ ဂ္ွေလဝ္ လိဿဳန္ကာလ ဒးသၸလ႘ြရ။ ဣဏံဂ္ွ ဒ္ွပြထိင္ဒဝ္ဂကူ မင္မြဲဂကူရ။ လၲဴပေရင္စပ္ကႝုဂကူ ဗြဲလၲဴေတံ အိုတ္သီုဂ္ွ ပူဂႝုလႝုဟြံဟီု ပလီုပလာ္သၸကၜဳင္ အႏၲရာယ္လၲဴဂကူဇကုဂ္ွ ဒုင္က်ပြမတဝ္ေစှဟ္ဗတိုက္ေထာံဂ္ွ ညးေကာ္ခဵစ ေပါဲဗၲိဳက္ဗၜးၐးေကါန္ဂကူမဒ္ွရ။

ကဆံင္မိှဟ္

   ႏူစတမ္ေဒၢတ္စကာ ပြမကၲႝဳဒ္ွ ပၚျခာကၧံင္ၾသဇာမိှဟ္ နကႝုသိၨဳင္ဖႝုပိုန္ မဒစႝုဒစးမံင္တပ္ပ္ဂ္ွတုဲ ပႜဲဂေကာံမိှဟ္ဝြံ ကဆံင္မိှဟ္မံက္ဂတဝ္တိတ္ကၜဳင္ရ။

(က) ဝါဒလညာတ္ဂကူကႜန္ေျဂက္ (အမ်ိဳးသားအျခင္းက်န္းဝါဒ)

                       ဝါဒလညာတ္ဂကူကႜန္ေျဂက္မၢးဂ္ွ ဂကူဇကုမြဲဓဝ္ေဟင္ျပဲအုိတ္၊ ဘာသာေ႐ွ္ေသ္ွဇကု၊ အေရဝ္၊ ေဝါဟာရလိက္ပတ္ဇကု၊ အခိုက္ကှာေယန္သှာင္ျပေဝဏ႘ဇကုတအ္ေဟင္ ကၧံင္သၜဳင္ခိုဟ္အိုတ္ ေဂါဝ္ျပဲအိုတ္ ေရာင္။ ညာတ္ဆဇကုမြဲဓဝ္ ဟြံသၸသမၲီကႝုညးတှဟ္ လညာတ္သာ္ဝြံဂ္ွ ဒ္ွဝါဒလညာတ္ဂကူကႜန္ေျဂက္ရ။

 (ခ) ဝါဒမဟာဂကူ (ဝါဒငၛိတ္ကမၜက္ဂကူတှဟ္)

                   ဝါဒမဟာဂကူမၢးဂ္ွ သၟာင္ႏူဂကူဇကုတုဲ ဂကူတှဟ္ဟ္ဂ္ွ ဂကူဍန္ယုတ္သဝ္ဖအိုတ္ေရာင္ဂ္ွကီု ဂကူတှဟ္သၟာင္အိုတ္သီုတအ္ဂ္ွ ဒးမံင္သဿဝ္တဲဂကူဇကုေရာင္ ညာတ္ေကတ္သာ္ဝြံတုဲ အတိုင္ေယန္သှာင္ အခိုက္ကှာဇကုဂ္ွ ဂကူညးတှဟ္ ဒးဒုင္ေကတ္္ဒးေဒၢတ္ဗက္ တြႝဳေရာင္။ ညာတ္ေကတ္လဝ္ ဒုင္ဂိုင္ေကတ္လဝ္ သာ္ဝြံဂ္ွ ဒ္ွဝါဒမဟာဂကူမဒ္ွရ။

ပေရင္ဍဳင္ကြာန္၊ ပေရင္ပိုန္ျဒပ္၊ ပေရင္ပှာန္

*  ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဂြံမံက္ဂတဝ္ ကႜတ္ပၚတိတ္ကၜဳင္ ႏူပေရင္တဿအ္မိှဟ္ေဒါံဟြံဂြံ ပိသာ္မတြံဂး ပေရင္စသုင္၊ မံင္စံင္၊ ဗိြဳက္လတက္တအ္မဒ္ွရ။

   မြဲနဲပၜန္ ကုပေရင္စသုင္၊ မံင္စံင္၊ ဗြိဳက္လတက္မတြံဂး ပေရင္ျပသှာမိှဟ္တအ္အိုတ္သီု ရပ္စပ္ေသာင္ကလး လုပ္ေပါဲဗိၲဳက္ဂ္ွ ဒ္ွပေရင္ဍဳင္ကြာန္ရ။

*  ႐ုိဟ္ကှက္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဂ္ွ ပေရင္ပိုန္ျဒပ္မဒ္ွတုဲ သိၨဳင္ပေရင္ပိုန္ျဒပ္ဟဿဲမၢး ပေရင္ဍဳင္ကြါန္ေလဝ္ တန္တဵဟြံမာန္ ရ။ ဗြဲစဿတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဝြံ ပေရင္ေသာင္ကလးျပသှာမိှဟ္တအ္ေရာင္။

 * ဗီုကႝုပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဂ္ွ မံက္တိတ္ကၜဳင္ႏူသၨိဳင္ပေရင္ပိုန္ျဒပ္ဂ္ွကီု သြက္ဂြံစႝုဒှါအာပေရင္ပိုန္ျဒပ္ဂ္ွ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေလဝ္ မံက္ဂတဝ္ကၜဳင္ရ။ သြက္ဂြံပၜံင္ဗတိုက္ဒမၜ၊ ပေရင္ပိုန္ျဒပ္ဂ္ွေလဝ္ ပှာန္ဗဗြဲဓဝ္ ပှာန္ဟဿဲကႝုဗဗြဲဓဝ္ ဒ္ွကၜဳင္ရ။

  ပှာန္သၸဍိက္လၲဴညးသၟာင္ ပှါန္ပၜံင္ဗိၲဳက္ေကတ္ပိုန္ျဒပ္ ပှာန္သီေကတ္တိဍာ္ ဂကူတှဟ္သၟာင္ဂ္ွ ပှာန္ဟဿဲကႝုဗဗြဲဓဝ္ မဒ္ွရ။ ႏူပှာန္ဗဗြဲဓဝ္ ဂံင္င္သၠာသၠာ ပ႙ုေကမ္ရပ္လုပ္အာ ေပါဲဗၲိဳက္ဂ္ွကီု ကုပှာန္ဟဿဲကႝု ဗဗြဲဓဝ္ဂ္ွေလဝ္ ပိုတ္တ္သၠဳတ္တ္ ဒးဒစႝုဒစးေရာင္။

ပေရင္ၐိုဟ္လလမ္

    မိှဟ္မြဲကႝုမြဲ ဂကူမြဲကႝုမြဲ ကိဿန္ဍဳင္မြဲကႝုမြဲ ဟဿဲကႝုပေရင္ၐက္ေၐတ္ ဟဿဲဲပေရင္ဍႝဳဍိဳက္ သၸမာန္ဂ္ွ ဒ္ွပေရင္ၐိုဟ္လလမ္ ရ။

မူကိဿန္ဍဳင္ဂမိၜဳင္ၐိုန္ေသှာတ္ဟြံတုပ္ကီုေလဝ္ ဗြဲမၐိုဟ္လလမ္ေတာဲတန္တဵအာေရင္သၠအ္မြဲစြံ (၅)သာ္

(က) လၲဴကိဿန္ဍဳင္မြဲကႝုမြဲ ကႝၲဳဒ္ွကၜဳင္ ျပသှာပဋိပကၡမၢး နကႝုပှာန္ဟြံေသင္တုဲ နနဲပေရပရံင္ပည႘ပညပ္ေဟင္             သြက္ဂြံ ေသာင္ကလးအာဂ္ွကီု။

(ခ) ကိဿန္ဍဳင္မြဲကႝုမြဲ သြက္ဂြံစြံစိုတ္ကၧံင္တုပ္ ေကုာံ ဓဝ္ပေတ္ွ ဂတးဂတုန္ ညးသၠအ္ကီု။

(ဂ) ပႜဲပေရင္အပႜဲဍဳင္ညးမြဲမြဲဂ္ွ ညံင္ဟြံဂြံၐက္ေၐတ္ ပါလုပ္ပလာပ္ပထုဲကီု။

(ဃ) ပေရင္အေခါင္အဝႝု အလႝုသ႘ေကုာံ တိဍာ္မြဲဍဳင္ကႝုမြဲဍဳင္ဂ္ွ ညံင္ေသၢာံသမၲီေ႐ွ္ေသ္ွကီု။

(ငၛ) သြက္ဂြံေရင္တၜဳင္ ဒတုဲဖႝု ညးမြဲကႝုညးမြဲ ဂတးဂတုန္တအ္ရ။

ေခတ္ကႝုေသှာတ္

   ေခတ္မၢးဂ္ွ ကာလအပိုင္ျခာဗှတ္ဗၞတ္  မှဳံတန္တဵကၜဳင္လဝ္ ပႜဲဝင္မိှဟ္မြဲမြဲအခန္ဂ္ွ မဒ္ွရ။ ေသှာတ္မၢးဂ္ွ ပႜဲေခတ္မြဲေခတ္ ဗီုျပင္ပေရင္ပိုန္ျဒပ္ ထဿံက္႐ုပ္ရဵဖန္ဇန္ မဒ္ွဇုတ္ဓရံင္အဓိက ပႜဲဝင္မိှဟ္ရ။ ေခတ္ကႝုေသှာတ္ ေသှာတ္ဂ္ွေဟင္ ဒ္ွပဓာနတုဲ ေသှာတ္ျပံင္လွာဲမၢး ေခတ္ေလဝ္ဒးျပံင္လွာဲရ။

ပေရင္စႏၵက္

    တဿအ္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဂြံဒုင္တဲေစ္ွစိုတ္ကႝုဝါဒ ဂၜံင္တရဵပေရင္ကေမၜာန္ဇကုဂမိၜဳင္တုဲ ေသၢာံဒတူလိုင္ တံင္တဲ ေကၜာန္အာကေရာံဇကုမာန္ဂ္ွ ဒးဆဝ္မၛဳဟ္တရးဝါဒ သီေဗၞာဝ္ပၜဳပ္မဟာဇန္တအ္ရ။ ဣဝြံ ပေရင္စႏၵက္ရ။ ဟိုတ္ဂ္ွရ ပေရင္စႏၵက္ဝြံ ဒ္ွလမ်ီဳအဓိက သြက္ပၜန္ဂတး(ဝါ) ေဗာ္မြဲရ။ စႏၵက္ေကတ္မွာဇန္တအ္မာန္မၢး ကႅိဂြံအေစာန္ျဇဟတ္ စကာအိုတ္ဟြံမာန္ ႏူညးဍဳင္ကြာန္တုဲ ဟိုတ္ႏူေကၜာန္ၐတ္ အပႜဲသဗၺေကင္ကာ တုဲေဟင္ ပေရင္စႏၵက္ကႝု သၢဳတ္သြာတ္မာန္ရ။

ေကတာ

  ေကတာဂ္ွ ညးေကာ္ “သၢံင္ေဗာ္ခိုဟ္”ရ။ အဓိပၸါဲေဍံဂ္ွ ဒ္ွကေပါတ္ဗုဗုအးအးရ။ သြက္ဂြံဓမံက္႐ုပ္ရဵ ေလဿင္ဂၜံင္တရဵ ပေရင္ကေမၜာန္ ဂေကာံ/ေဗာ္ဂ္ွ ပႜဲေဗာ္ဝြံ ဒးႏြံကႝုမိှဟ္ေဗာ္ပေတ္ွပဓာန္စဂြံ ဂြံေဖ်ံစိုတ္မဒ္ွေကါန္ေဗာ္ခိုဟ္ ဗြဲလၲဴေတံဂ္ွ ေဟင္ ေကာ္ခဵစ ေကတာရ။